مراحل شستشو اسمز معکوس

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.

پروسه شستشو

شستشوی اسیدی و قلیایی مدول های اسمز معکوس را در۱۷ مرحله زیر می توان تشریح کرد:

 

• انتخاب ماده اسیدی RS-280 یا محلول قلیایی RS-200 برای مرحله اول شست و شو:  ابتدا باید نوع رسوبات تشکیل شده بر روی ممبران مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع نمک های غیر آلی  (مثل CaC₃، CaS₄، BaSO₄ ) و یا اکسیدهای فلزی (مثل آهن) باشد، ابتدا باید با ماده RS-280  شست و شوی اسیدی صورت گیرد و در صورتی که رسوبات از نوع سیلیس، بیوفیلم و رسوبات آلی باشد، ابتدا با ماده RS-200 قلیایی شویی انجام شود. در ادامه با فرض اینکه مرحله اول شست و شو اسید شویی می باشد مراحل را بررسی می نماییم.
• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-280 را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد به صورتی که PH محلول ۲ باشد). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول تهیه شده RS-280 جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول اسیدی RS-280، pH را چک کنید. اسید برای حل کردن رسوبات غیر آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد افزایش یابد، مقدار بیشتری RS-280 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

همچنین با توجه به اینکه در مرحله دوم شست و شو باید دستگاه را با مواد شیمیایی دیگری شستشو دهید، انجام Rinse out ضروری است.

 

برای انجام قلیایی شویی در مرحله دوم تمامی مراحل را با ماده RS-200 انجام می دهیم:

• آماده سازی و اختلاط(Mixing & Preparation) : RS-200 و RS-240 (با نسبت ۲.۵ RS-200 به یک RS-240) را در داخل تانک آماده کرده و مخلوط کنید(محلول ۱۵-۵ درصد با شرط تنظیم PH). pH محلول را چک کنید(PH=11). قبل از پمپ کردن محلول به داخل ممبران ها مطمئن شوید که تمام مواد شیمیایی حل شده و بخوبی میکس شده اند. محلول شستشو باید صاف و زلال باشد.
• پمپاژ با دبی کم(Low Flow Pumping): محلول میکس شده (و درصورت نیاز پیشگرم شده) را با دبی و فشار پایین (تقریباً نصف آنچه در جدول ۱ ذکر شده) به داخل محفظه ها پمپ کنید تا جایگزین آب فرایند شود. دبی و فشار را با شیرها V1 و V2 تنظیم کنید. فشار فقط به اندازه ای باشد که افت فشار بین ورودی و خروجی را جبران کند. فشار باید به اندازه ای کم باشد که اصلاً Permeate تولید نشود. فشار کم باعث می شود که رسوب مجدد آلودگی روی ممبران به حداقل برسد. در صورت لزوم concentrate را تخلیه کنید تا باعث رقیق شدن محلول نگردد.
• گردش جریان (Recycle): بعد از اینکه محلول شستشو جایگزین آب فرایند شد، محلول شستشو در جریان Concentrate ظاهر می شود. در این حال، محلول را به تانک شستشو Recycle کنید و اجازه دهید سیستم به پایداری دمایی برسد. با مشاهده کدورت محلول قلیایی یا شوینده، راندمان پروسه شستشو را می توان بررسی کرد.

اگر محلول، رنگی شود یا کدورت آن زیاد شود، محلول تازه درست کرده و مجدداً عمل شستشو را انجام دهید. هنگام استفاده از محلول قلیاییRS-200 و RS-240،  pH را چک کنید. قلیا برای حل کردن رسوبات آلی بکار می رود. بنابراین اگر pH به اندازه ۰٫۵ واحد کاهش یابد، مقدار بیشتری از ترکیب دو و نیم به یک RS-200 و RS-240 اضافه کنید.

• خیساندن(Soak) : پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید ممبران ها به خوبی خیس شوند. بعضی وقتها زمان خیساندن تقریباً یک ساعت کافی است. برای آلودگی های سنگین، زمان بیشتر خیساندن مؤثر است. خیساندن را به مدت ۱۰ الی ۱۵ ساعت در طول شب ادامه دهید. برای گرم نگهداشتن محلول از سیرکولاسیون با دبی حداکثر ۱۰ درصد آنچه در جدول ۱ ذکر شده استفاده کنید.
• پمپاژ با دبی زیاد(High Pressure Pumping) : محلول شستشو را به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه با دبی ذکر شده در جدول ۱ پمپاژ کنید. دبی بالا باعث حذف آلاینده هایی که در اثر شستشو از سطح ممبران کنده شده اند، می شود.

در صورتیکه ممبرانها خیلی آلوده باشند، که نباید اتفاق بیفتد، دبی ۵۰% بیشتر از مقادیر جدول ۱ به شستشو کمک می کند. در  دبی های بالا افت فشار اضافی ممکن است مشکل ایجاد کند. حداکثر افت فشار مجاز ۱٫۴ bar برای هر ممبران یاbar  ۴٫۱ برای یک محفظه فشار چندغشائی است، ضمن اینکه اندازه آن نیز تعیین کننده است. در غشاهای ۸ اینچی جهت جریان باید مطابق حالت نرمال باشد تا از بروز پدیده تلسکوپی جلوگیری کند.

• تخلیه (Drain): محلول شستشوی مصرف شده را از سیستم تخلیه کنید.

نکته : از محلول تازه و محلول مصرف شده نمونه گیری کنید. با آنالیز این دو محلول می توان میزان و نوع موادی را که از غشاهای ممبران پاک شده اند، تخمین زد.

• تمیز کردن (Flush out) : آب RO permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر، کنداکتیویته کمتر از ۲۰,۰۰۰ µs/cm) برای تمیز کردن محفظه ها از باقیمانده محلول شستشو استفاده می شود. برای جلوگیری از رسوب، آب شستشو باید حداقل ۲۰ºC دما داشته باشد. قبل از آنکه دستگاه در وضعیت عملیات نرمال قرار گیرد، توده های محلول شستشو باید بطور کامل تخلیه شوند.
• شستشو با آب (Rinse out): واحد RO مجدداً در شرایط عملیاتی نرمال در سرویس قرار می گیرد. با توجه به اینکه مواد شیمیایی شوینده در سمت آب permeate پس از شستشو، دیده می شوند، آب تولید شده باید به مدت حداقل ۱۰ دقیقه به سمت Drain هدایت شود.

در طول این مرحله، پارامترهای عملیاتی باید یادداشت شوند تا با قضاوت در مورد بازدهی پروسه شستشو، در شستشوهای بعدی از آن استفاده شود. اگر قرار است که سیستم پس از شستشو به مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، در توقف باشد، غشاها باید در محلول نگهداری قرار گیرند.

 

 

برای سیستم های چند مرحله ای، مراحل شستشو (بجز Rinse out) باید برای هر stage جداگانه انجام شود. در غیر اینصورت ممکن است دبی در مرحله اول خیلی کم و در مرحله آخر خیلی زیاد باشد. همچنین ممکن است، رسوباتی که از مرحله اول شسته شده اند خط ورودی مرحله بعدی را مسدود کنند.

برای اینکار یا باید برای هر مرحله از سیستم یک پمپ شستشو در نظر گرفته شود و یا اینکه با یک پمپ در زمان واحد، تنها یک مرحله سیستم شستشو داده شود و سپس مراحل بعدی به نوبت شسته شوند. در سیستم های چند مرحله ای محفظه هایی که موازی هم هستند، در گروه هایی به تعداد مساوی تقسیم می شوند و هر گروه به نوبت شسته می شود. مثلاً در سیستم دو مرحله ای با آرایش محفظه ها بصورت ۸:۴ ، می تواند در سه گروه ۴ محفظه ای تقسیم و شسته شود. این کار سبب انتخاب مناسب ترین پمپ برای شستشو می شود.

 

 

 

 

 

جدول ۳- محدوده مجاز pH و دما در طول شستشو

نوع ممبران	حداکثر دما °C 50 محذوده pH	حداکثر دما °C 35 محذوده pH	حداکثر دما °C 30 محذوده pH	عملیات پیوسته
SW30, SW30 HR	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۲   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
BW30 , TW30	۲   تا   ۱۰	۱   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۲	۲   تا   ۱۱
NF45 , SR90	۳   تا   ۱۰	۲   تا   ۱۱	۱   تا   ۱۱	۳   تا   ۹

 

جهت آشنایی بیشتر به عنوان نمونه برخی فرایندهای شستشوی مناسب با شرایط بخصوص، در زیر ارائه می شوند:

²۱	شرایط : آلودگی آلی، بدون آلودگی بیولوژیکی شستشو : محلول قلیایی ملایم.

۱-           دستور العمل های بخش ۳  را با شستن جداگانه هر واحد انجام دهید.

۲-           به مدت ۱ الی ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب با کیفیت خوب (فیلتر شده SDI<3 بدون باکتری و کلر EC<10,000 µs/cm ) فلاش کنید.

۳-          محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴-        تقریباً یک ساعت سیر کوله کنید.

• به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.
• محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)
• به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۲	شرایط : آلودگی آلی، آلودگی بیولوژیکی شستشو: شستشوی قلیایی ملایم

 

۱- دستور العمل بخش ۳  را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.

۲- با آب Permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.

۳- محلول شست و شوی مورد استفاده RS-200 و RS-240

۴- به مدت یک ساعت سیر کوله کنید.

۵- به مدت ۲ الی ۶ ساعت در محلول بخیسانید.

۶- محلول شستشو را از سیستم خارج کنید. (Drain)

۷- به مدت ۵ دقیقه با آب permeate یا آب با کیفیت خوب فلاش کنید.

۸- محلول ۰٫۵-۱%  فرمالدئید تهیه کنید.

۹- به مدت ۴۵ الی ۶۰ دقیقه سیرکوله نمایید.

۱۰- محلول فرمالدئید را از سیستم خارج نمایید (Drain).

۱۱- به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه واحد را با آب Permeate فلاش کنید.

تذکر:

• قبل و در طول مراحل، pH و دما را اندازه گیری کنید.
• دما از ۳۰ºC تجاوز نکند.
• محلول شستشو را با آب permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.
• واحد RO را ظرف ۱۰ ساعت پس از شستشو، در سرویس قرار دهید.

*****

²۳	شرایط: رسوب کربناتی، اکسیدهای فلزی، SHMP هیدرولیز شده شستشو:

 

• دستور العمل بخش ۳ را با شستشوی جداگانه واحد ها انجام دهید.
• با آب permeate یا آب کیفیت خوب به مدت ۵ دقیقه فلاش کنید.
• محلول شستشوی RS-280
• به مدت ۲۰ دقیقه در دمای ۳۰ – ۳۵ ºC یا به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۲۰ – ۳۰ ºC سیرکوله کنید.
• محلول شستشو را از سیستم Drain کنید.
• به مدت ۵ دقیقه با آب Permeate یا آب کیفیت خوب فلاش کنید.
• واحد RO را پس از ثابت شدن شرایط عمومی (تقریباً یک ساعت) در سرویس قرارداده و پارامترهای عملیاتی را برای کنترل بازدهی شستشو اندازه گیری کنید.

 

تذکر:

• دما و pH را قبل از شروع و در طول شستشو اندازه گیری وثبت کنید.
• محلول شستشو را از آب Permeate یا آب با کیفیت خوب تهیه کنید.

در صورتیکه pH محلول تازه شستشو در طول استفاده به اندازه یک واحد افزایش یابد (برای مثال پس از ۵ دقیقه سیرکوله از ۲٫۵ به ۳٫۸ برسد)، با افزایش مواد شیمیایی مناسب pH را دوباره تنظیم کنید.